Warunkowe umorzenie postępowania polega na tym, że sąd rezygnuje z wydania wyroku skazującego i nałożenia kary, udzielając oskarżonemu czasu na poprawę, zwany okresem próby. Podstawą do korzystania z tej procedury jest niepodważalność zarówno czynu, jak i winy oskarżonego.
Zakres nadzoru w ramach warunkowego umorzenia może się różnić, zależnie od ilości i typu zobowiązań probacyjnych nałożonych na oskarżonego w czasie próby, a także od tego, czy został mu przydzielony dozór. Brane pod uwagę są specyficzne dla danej sprawy okoliczności.
Decyzję o warunkowym umorzeniu podejmuje sąd.
Kryteria, które muszą zostać spełnione, aby postępowanie karne mogło zostać warunkowo umorzone, to:
- niewielka waga społeczna czynu i winy,
- niewątpliwość okoliczności popełnienia czynu,
- dotychczasowa postawa oskarżonego, niekarana za przestępstwo umyślne, jego cechy osobiste i warunki życia wskazują na to, że mimo umorzenia postępowania, będzie on przestrzegać prawa i nie dopuści się ponownego przestępstwa, co jest pozytywną oceną kryminologiczną.
Z możliwości warunkowego umorzenia mogą skorzystać osoby oskarżone o przestępstwa, za które grozi kara do 5 lat pozbawienia wolności.
Pod pojęciem cech osobistych rozumie się elementy charakteru oskarżonego, takie jak temperament, zdolność do autorefleksji czy wrażliwość moralna. Warunki osobiste to natomiast otoczenie życiowe oskarżonego, sytuacja rodzinna, zawodowa czy mieszkaniowa.
Należy jednak pamiętać, że stosowanie warunkowego umorzenia jest fakultatywne, co oznacza, że sąd, mimo spełnienia kryteriów, nie jest zobowiązany do zastosowania tej procedury niemniej jednak kancelaria adwokacka może proponować właśnie takie rozwiązanie.
Czy przy warunkowym umorzeniu jest okres próby?
Okres próby w przypadku warunkowego umorzenia waha się od roku do 3 lat i liczy się od momentu, gdy orzeczenie staje się prawomocne.
Sąd wznowi postępowanie karne, jeśli oskarżony w czasie próby dopuści się umyślnego przestępstwa i zostanie za nie skazany. Może także wznowić postępowanie, jeśli w tym okresie oskarżony znacząco narusza prawo, unika nadzoru, nie wykonuje nałożonych obowiązków lub nie stosuje się do ugody z pokrzywdzonym. Postępowanie może być wznowione również, gdy po wydaniu orzeczenia, ale przed jego ostatecznym potwierdzeniem, oskarżony znacząco naruszy porządek prawny.
Nie można wznowić warunkowo umorzonego postępowania po upływie 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.
Ważnym jest, że warunkowe umorzenie jest odnotowywane w Krajowym Rejestrze Karnym, lecz osoba, wobec której postępowanie zostało umorzone, nie jest traktowana jak skazana. Dlatego też ma możliwość uzyskania zaświadczenia o niekaralności, mimo wpisu o warunkowym umorzeniu.
